یکی از مهم‌ترین موارد قابل توجه دامداران تغذیه‌ی حیوانات است. جیره‌ی دام علاوه بر کامل بودن، باید مقرون به صرفه نیز باشد. به همین منظور، دامداران همیشه به دنبال آن هستند که جیره‌ای تهیه نمایند که علاوه بر بالا بردن بازدهی دام، از لحاظ قیمتی هم توجیه‌پذیر باشد. علوفه‌ی ذرت و علوفه‌ی یونجه دو تا از معروف‌ترین علوفه‌ها در تغذیه دام هستند و امروزه به عنوان رقبای اصلی همدیگر شناخته می‌شوند. با این دیدگاه، دانه بازار در این نوشته قصد دارد شما را با مزایا، معایب و موارد مصرف این دو محصول بیشتر آشنا سازد تا بدانید که علوفه‌ی ذرت بهتر است یا یونجه.
علوفه چیست؟
علوفه نیاز اصلی و ضروری دام‌ها می‌باشد. در واقع اصلی‌ترین هدف کشت علوفه، تغذیه دام است. یکی از قدیمی‌ترین علوفه‌هایی که سابقه کشت دارد یونجه است. اما علوفه یونجه به تنهایی قادر به تامین کلیه‌ی نیازهای غذایی دام نیست و از همین روی عموما برای تهیه‌ی جیره غذایی کامل از ترکیب انواع مختلف علوفه و یا حتی ترکیبات برخی دانه‌ها و پس مانده‌ی سایر محصولات کشاورزی استفاده می‌کنند.
علوفه‌ی یونجه
همان طوری که گفته شد، یونجه با ارزش غذایی بالایی که دارد، یکی از پرکاربردترین و قدیمی‌ترین گیاهانی است که در جاهای مختلف دنیا با هدف اصلی تغذیه دام مورد کشت قرار می‌گیرد. این علوفه را دامداران به هر دو صورت خشک و تازه در جیره‌ی دام‌ها جای می‌دهند. کیفیت علوفه‌ی یونجه به عواملی مختلفی چون نحوه‌ی خشک شدن، زمان برداشت گیاه، منطقه‌ی جغرافیایی تحت کشت و موارد بسیار دیگری بستگی دارد. در ادامه با مزیت‌های استفاده از یونجه بیشتر آشنا می‌شویم.
مزایای استفاده از علوفه‌ی یونجه
بزرگترین منبع پروتئین گیاهی در بین تمامی علوفه ها، علوفه‌ی یونجه می‌باشد. در واقع، ۱۶ تا ۱۹ درصد از ۹۰ درصد ماده‌ی خشک یونجه را پروتئین تشکیل می‌دهد. این علوفه از لحاظ عملکردی بسیار خوب بوده و باعث بالا رفتن بازدهی تولید دام می‌شود. یونجه به گیاه سازگار معروف است و قابلیت کاشت در نقاط مختلف جهان و همین طور ایران را دارد.
دامداران برای نگه داری یونجه معمولا آن را خشک کرده و به صورت پلت شده و یا آسیاب در جیره‌ی غذایی حیوانات استفاده می‌کنند. مهم‌ترین نکته در خشک کردن یونجه حفظ برگ‌های آن است که دارای بیشترین مواد مغذی هستند. نوع پلت شده‌ی یونجه قابلیت هضم شوندگی بالاتری نسبت به انواع دیگر دارد. پلت کردن یونجه باعث می‌شود که پروتئین عبوری آن افزایش یافته و در نتیجه جذب پروتئین در شکمبه کم‌تر شود و بیشترین عمل جذب در روده‌ی کوچک صورت پذیرد که این خود عاملی برای افزایش بازدهی دام است.
یکی دیگر از کاربردهای یونجه در تغذیه‌ی مرغ‌های تخم گذار به شکل پودر یونجه تا ۲.۵ درصد جیره است. یونجه‌ی پلت شده، بالانس مناسبی از انرژی و پروتئین در اختیار پرندگان قرار می‌دهد؛ بنابراین در مدت زمان کوتاه‌تری ضریب تبدیل و راندمان گله افزایش می‌بابد و موجب یکنواخت شدن آن‌ها می‌شود. CRD شایع‌ترین بیماری تنفسی در بین طیور است که با استفاده از پلت یونجه می‌توان از تولید گرد و غبار ناشی از خوراک به میزان قابل توجهی کم کرد و در نتیجه‌ی آن، احتمال بروز بیماری‌های تنفسی را کاهش داد.
علوفه‌ی ذرت
به طور کلی، دو نوع ذرت دامی و انسانی وجود دارد. ذرت علوفه‌ای خود انواع مختلفی دارد که ذرت دندان اسبی و ذرت بلوری معروف‌ترین آن‌ها هستند. این غله آن قدر سرشار از مواد مغذی است که از آن به عنوان سومین ماده‌ی غذایی مهم دنیا یاد می‌شود. این علوفه قابلیت کاشت در بسیاری از نقاط جهان را دارد، اما بیشترین بازدهی آن در مناطق گرم و نیمه گرم است. سیلاژ ذرت یکی از روش‌های نگه داری ذرت است که به دلیل بالا بودن کربوهیدرات این سیلاژ نسبت به سایر سیلاژ‌ها دام میل و رغبت بیشتری به خوردن آن نشان می‌دهند.
مزایای علوفه‌ی ذرت
یکی از مزیت‌های استفاده از علوفه‌ی ذرت میزان کربوهیدرات بالا و با کیفت این علوفه در مقایسه با سایر علوفه‌ها است. همچنین، خوشخوراک بودن این علوفه و قیمت پایین آن نسبت به بسیاری از علوفه‌ها آن را تبدیل به گزینه‌ی مناسبی برای جایگزینی سایر علوفه‌ها کرده است.
از این ماده‌ی غذایی در جیره‌ی غذایی طیف وسیعی از حیوانات می‌توان استفاده کرد. نکته بسیار مهمی که درباره این محصول وجود دارد این است که سیلاژ ذرت آب کم‌تری نسبت به یونجه جذب می‌کند و حدودا ۲۵ درصد انرژی تولیدی آن بیشتر از یونجه است. ذرت سیلاژ شده به دلیل داشتن بیشترین میزان ماده خشک در بین گیاهان، خاصیت بافری کم، تخمیر مناسب و تولید اسید لاکتیک کافی، قیمت به نسبت ارزان، خوش خوراک بودن، بهداشتی بودن و ارزش غذایی بالا و مشابه با یونجه، طرفداران بسیاری در بین دامداران دنیا پیدا کرده است.
علوفه‌ی ذرت بهتر است یا یونجه؟
با توجه به شناخت مزایای هر یک از این دو نوع علوفه، پاسخ به این سوال علوفه‌ی ذرت بهتر است یا یونجه کار دشواری نیست. در واقع بالانس جیره‌ی غذایی مهم‌ترین اصل در نوشتن طرح جیره غذایی حیوانات است. بنابراین، همان طور که گفته شد علوفه‌ی یونجه داراری بالاترین سطوح پروتئین و علوفه‌ی ذرت دارای سطوح بالای کربوهیدرات هستند. پس پیشنهاد می‌شود از ترکیب این دو نوع ماده‌ی غذایی با درصدهای مناسب به شکل مکمل و با توجه به فصول مختلف در جیره دام و طیور استفاده شود. با این کار علاوه بر تامین بخش عمده‌ای از نیازهای غذایی حیوان، می‌توان تعادل خوبی در هزینه‌های ناشی از تهیه‌ی خوراک به وجود بیاوریم.
خلاصه‌ی مطلب
همان طور که متوجه شدیم، استفاده از علوفه‌ی یونجه و ذرت به صورت مکمل در جیره‌ی غذایی دام و طیور بیشترین بازدهی را خواهد داشت و هزینه‌های ناشی از خوراک را برای پرورش دهندگان متعادل می‌سازد. نکته مهم در اینجا کیفیت علوفه‌های تهیه شده است؛ به خصوص کیفیت برگ‌های خشک شده‌ی علوفه یونجه که بر اساس نحوه‌ی خشک شدن و بسیاری عوامل دیگر بسیار متنغیر است.
دامداران بایستی توجه داشته باشند که هنگام تهیه‌ی محصول از سلامت و کیفیت آن اطمینان حاصل کنند. در همین راستا دانه بازار در تلاش است مرغوب‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین محصولات را به دامداران عزیز عرضه کند.
