جو و گندم هردو از اولین گونه های گیاهی هستند که به وسیله انسان جهت مصارف شخصی کشت شده اند. امروزه این غلات در دنیای کشاورزی از جایگاه ویژه ای برخوردار هستند. به طوری که علاوه بر تولید آرد و فرآورده های جانبی آن، در صنایع متفاوت و از جمله صنعت دامپروری در سطحی گسترده به کار برده می شوند. گرچه این دو غله از نظر ظاهری بسیار شبیه به یگدیگر هستند اما، در اصل از جنبه های مختلفی مانند: ارزش غذایی، نحوه ی کشت، خواص و موارد مصرف تفاوت هایی با هم دارند. در ادامه دانه بازار شما را با این دو غله ی بیشتر آشنا می کند تا در نهایت بدانید که جو برای دام بهتر است یا گندم.
پیشینه‌ی کشت گندم و جو
تاریخچه ی اهلی شدن گندم و جو توسط انسان به حدودا 10 هزار سال پیش باز می گردد. گندم و جو هر دو از خانواده گندمیان بوده و منشا آن ها منطقه ی خاورمیانه است. از هم خانواده های این دو غله به ذرت، برنج و نیشکر می توان اشاره کرد. به طور کلی، ساختار غلات از سه لایه ی جوانه ی داخلی، اندوسپرم و لایه ی بیرونی سبوس، تشکیل شده است. بیشترین مواد غذایی غلات درو ن لایه ی جوانه ی داخلی یا همان هسته وجود دارد. کربوهیدرات ها و پروتئین های غلات درون اندوسپرم جمع می شوند و مقادیر زیاد فیبر، ویتامین های گروه B و مواد معدنی مربوط به سبوس آن ها است.
مقایسه ی گندم و جو
برای آن که بتوانیم به سوال جو برای دام بهتر است یا گندم پاسخ دهیم، باید ابتدا انواع مختلف آن‌ها و کاربردهایشان را بدانیم. با مجله دانه بازار همراه باشید تا در ادامه انواع جو و گندم را بررسی کنیم.
انواع مختلف گندم و جو و کاربرد آن ها
رایج ترین نوع گندم، گندم نان است که از آرد آن برای پخت نان استفاده می شود. همچنین انواع دیگری از گندم مانند: گندوم دوروم، تک دانه، ایمر و اسپلت نیز وجود دارد، که مصارف گوناگونی دارند. آرد گندم معمولا جهت تولید فرآورده هایی چون تهیه ی نان، بیسکوئیت، ماکارونی، کلوچه، کیک، رشته فرنگی، سمولینا و غیره استفاده می شود. اما دانه ی گندم در صنعت دامپروری و به ویژه در تغذیه ی طیور بسیار کاربردی است. بر خلاف گندم که جهت استفاده از آن ابتدا سبوس را جداکرده و سپس تبدیل به آرد می کنند، جو را دست نخورده و بدون نیاز به آسیاب مورد استفاده قرار می دهند. بر خلاف گذشته که جو کاربرد زیادی در خوراک انسان داشت، امروزه بیشتر در صنعت دام و یا در ساخت نوشیدنی های الکلی از این غله استفاده می شود.
موارد کاربرد و نحوه ی مصرف جو و گندم در تغذیه ی دام
دانه ی گندم به علت گران بودن کمتر در تغذیه حیوانات پرواری مصرف می شود و معمولا از دانه های ریز آن در تغذیه ی طیور استفاده می گردد. اما در کل، گندم برای گاو های شیری بسیار مفید می باشد ولی مقرون به صرفه نیست. برای استفاده ی بهینه از گندم در تغذیه ی دام های سنگین بهتر است که قبل از مصرف دانه ها را له کرده و یا به صورت پخته شده و یا نان، در اختیار نشخوار کنندگان قرار دهیم.
قابلیت هضم و جذب بالای جو آن را تبدیل به ماده ی غذای مناسبی برای طیف وسیعی از حیوانات و از جمله گاو کرده است. جو گوشت گاو را مرغوب تر کرده و به علاوه تاثیر به سزایی بر مرغوبیت شیر و کره ی گرفته شده از شیر آن ها دارد. جو از لحاظ مواد ازته فقیر است. بنابراین، ترکیب آن با شیر پس چرخ برای خوراک دام مطلوب خواهد بود. با پختن و له کردن دانه ی جو سختی پوسته ی آن را از بین رفته و در نتیجه، سبب بهبود عملکرد آن می شویم.
یکی دیگر از موارد مصرف جو در تغذیه ی اسب ها است. چنانچه جو را بدون آسیاب کردن به جیره اسب اضافه کنیم، مقادیر زیادی از آن بدون استفاده مانده و به شکل سالم از بدن حیوان دفع می شود. برخی اسب ها که مخصوصا طعم غلات دیگر را چشیده باشند، از طعم جو لذت نخواهند برد.
برای دام جو بهتر است یا گندم؟
دانه ی جو در مقایسه با گندم ارزان تر بوده و قابلیت هضم و جذب بالاتری دارد. از تفاوت های دیگر می توان به بیشتر بودن میزان کالری موجود در گندم نسبت به جو اشاره کرد. اما از لحاظ مواد غذایی مانند پروتئین، گندم غنی تر می باشد و جو فیبر بالاتری نسبت به گندم دارد. تفاوت های فاحشی از لحاظ مواد معدنی بین این دو غله وجود دارد. گندم سرشار از سلنیوم، فسفر، پتاسیم، روی، و گندم است؛ این در حالی است که سدیم بیشتر موجود در جو باز هم برتری گندم را از این لحاظ نیز به رخ می کشد. از طرفی جو از لحاظ ویتامین ها در رتبه ی بالاتری از گندم قرار دارد. جو منبع خوبی از ویتامین های b1، B2 و سرشار از A، E، و K است. و گندم تنها، از نظر مقدار b1، B3 و B6 به جو برتری دارد.
وجود بتاگلوکان ها در جو باعث کاهش قابلیت آن در پرندگان جوان می شود. به نظر می رسد، این مشکل را با اضافه کردن درصدی از آنزیم بتاگلوکاناز صنعتی بتوان رفع کرد. همچنین وجود بازدارنده ی تریپسین در جو یکی دیگر از معایب آن به شمار می رود. از سوی دیگر، چسبندگی زیاد آرد گندم یکی از معایب آن در تغذیه ی طیور است. به طوری که، گندم آسیاب شده به نوک جوجه ها می چسبد و علاوه بر کاهش مصرف خوراک باعث فراهم ساختن شرایط مناسب برای رشد باکتری ها در اطراف نوک جوجه می شود.
سخن آخر
به طور کلی، دام ها بر اساس عوامل مختلفی چون: نوع دام، نؤاد، فصل، منطقه ی جغرافیایی پرورش و بسیاری دیگر، نیاز به جیره های غذایی متفاوتی می باشند. بنابراین، با توجه به این عوامل جو و گندم می توانند در شرایط مختلف به تنهایی و یا به صورت مکمل یکدیگر در جیره غذایی حیوانات قرار بگیرند. پس دامداران با توجه به شرایط اقتصادی و محیطی موجود می توانند تصمیمم بگیرند که بیشتر از کدام غله در جیره ی دام خود بهره ببرند. مجموعه ی دانه بازار با بهره بری از بهترین کارشناسان کشور این امکان را برای شما فراهم ساخته که به راحتی و با بهترین قیمت مواد غذایی مورد نیاز دام خود را تهیه فرمایید.
